Giai đoạn tăng trưởng mới
Trong một báo cáo hôm 23/4, IEA dự đoán rằng "nhu cầu ngày càng tăng" đối với xe ô tô điện trong thập kỷ tới sẽ "làm mới ngành công nghiệp ô tô toàn cầu và giảm đáng kể mức tiêu thụ dầu cho vận tải đường bộ".
Nhân viên làm việc trên dây chuyền lắp ráp ô tô ở Trung Quốc vào tháng 3/2024. Ảnh: STR/AFP/Getty
IEA cũng kỳ vọng 1/2 số ô tô bán ra trên toàn cầu sẽ là xe chạy điện vào năm 2035, tăng hơn 1/5 trong năm nay, với điều kiện cơ sở hạ tầng sạc điện theo kịp tốc độ. IEA nhắc đến hai loại xe là xe ô tô điện chạy pin và xe ô tô plug-in hybrid trong định nghĩa về xe điện. Xe Hybrid plug-in (PHEV) là phương tiện sử dụng song song điện chạy bằng pin và xăng/ dầu để cung cấp năng lượng cho xe vận hành.
IEA nhắc đến triển vọng dài hạn lạc quan đối với ngành xe ô tô điện sau khi nhà sản xuất pin xe điện lớn nhất thế giới Tesla vừa thông báo giảm giá xe tại các thị trường lớn vài ngày trước đó. Tesla giải thích kế hoạch giảm giá xe ô tô điện để đối phó với doanh số bán hàng sụt giảm và sự cạnh tranh ngày càng tăng từ các nhà sản xuất ô tô mới nổi và lâu đời của Trung Quốc.
Trả lời vấn đề này, Giám đốc điều hành IEA ông Fatih Birol, những thông tin về việc giảm tốc bán xe điện không phù hợp với xu hướng tích cực toàn cầu ở bối cảnh hiện tại. Dữ liệu cho thấy doanh số bán xe điện toàn cầu vẫn tăng cực kỳ mạnh mẽ.
Sự tăng trưởng không chỉ được thúc đẩy nhờ khách hàng đến từ Trung Quốc. Theo Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô châu Âu, số lượng ô tô điện chạy pin mới được bán ở Liên minh châu Âu đã tăng gần 4% trong quý đầu tiên năm nay so với cùng kỳ năm 2023.
Trong một tuyên bố, Giám đốc điều hành Birol cho biết thay vì giảm dần, cuộc cách mạng xe điện toàn cầu dường như đang chuẩn bị cho một giai đoạn tăng trưởng mới.
Cạnh tranh gay gắt
Trước bối cảnh đó, dù là những lạc quan nhưng các nhà sản xuất xe ô tô điện vẫn chật vật với tỷ suất lợi nhuận thấp, bị đè nén bởi cuộc chiến giá cả trong cuộc cạnh tranh ngày càng nóng lên.
Trong vài ngày qua, Tesla và nhà sản xuất xe điện Trung Quốc Li Auto đã giảm giá các mẫu xe lớn ở Trung Quốc, thị trường xe điện lớn nhất thế giới, trong đó Tesla cũng giảm giá xe điện ở Đức và Mỹ.
Đầu tháng này, Tesla đã công bố doanh số bán hàng sụt giảm lần đầu tiên sau gần 4 năm. Cổ phiếu của công ty đã giảm hơn 40% trong năm nay. BYD, thương hiệu xe điện lớn nhất Trung Quốc cũng gặp một số khó khăn sau khi nhanh chóng vượt qua Tesla để trở thành công ty dẫn đầu thị trường toàn cầu, với doanh số bán hàng giảm xuống khoảng 300.000 chiếc trong quý đầu tiên năm nay từ mức hơn 525.000 chiếc trong ba tháng cuối năm 2023.
Theo IEA, các nhà sản xuất ô tô có thể bị ảnh hưởng do việc giảm giá nhưng họ hiện đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường nhu cầu sử dụng xe điện trên khắp thế giới, đồng thời nhấn mạnh rằng "tốc độ chuyển đổi sang xe ô tô điện sẽ phụ thuộc vào khả năng chi trả".
Tại Trung Quốc, hơn 60% xe ô tô điện bán ra năm ngoái có giá rẻ hơn ô tô thông thường, trong khi ở châu Âu và Hoa Kỳ, giá mua ô tô mới động cơ đốt trung bình vẫn thấp hơn.
"Cạnh tranh thị trường ngày càng gay gắt và cải tiến công nghệ pin dự kiến sẽ làm giảm giá xe điện trong những năm tới", IEA cho biết.
Điện khí hóa ngành vận tải
Theo IEA, xuất khẩu ô tô điện ngày càng tăng từ các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc, vốn chiếm hơn một nửa tổng doanh số bán ô tô điện vào năm 2023, có thể gây thêm áp lực giảm giá mua.
Năm ngoái, các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc chiếm hơn một nửa doanh số bán ô tô điện toàn cầu, so với 10% thị phần của họ trên thị trường ô tô thông thường. Trên thực tế, Trung Quốc là quốc gia dẫn đầu về sản xuất ô tô điện trên thế giới.
Bên cạnh đó, ngành công nghiệp ô tô là ngành sử dụng lao động lớn ở châu Âu và đóng vai trò quan trọng đối với nền kinh tế lớn nhất khu vực, cụ thể: Đức, quê hương của Volkswagen, Audi và BMW.
Doanh số bán xe điện tại Trung Quốc sẽ chiếm gần 60% tổng doanh số toàn cầu trong năm nay và khoảng 45% tổng doanh số bán ô tô tại nước này.
Theo IEA, đến năm 2030, gần 1/3 ô tô trên đường ở Trung Quốc sẽ là xe điện, tăng từ mức chưa đến 1/10 vào năm ngoái. Điều đó so sánh với dự báo xe điện chiếm khoảng 17% ở Hoa Kỳ và 18% ở Liên minh Châu Âu vào năm 2030, so với chỉ hơn 2% và gần 4% trong năm ngoái.
Ông Birol nhấn mạnh sự thay đổi này sẽ có tác động lớn đến cả ngành công nghiệp ô tô và ngành năng lượng. IEA cũng lưu ý nhu cầu dầu toàn cầu sẽ đạt đỉnh vào năm 2030, nhờ quá trình điện khí hóa ngành vận tải.
Ngoài khả năng chi trả, một rào cản khác đối với việc sử dụng rộng rãi ô tô điện là thiếu cơ sở hạ tầng sạc công cộng ở Châu Âu và Hoa Kỳ.
Theo IEA, số lượng điểm sạc xe điện công cộng trên thế giới dự kiến sẽ đạt 15 triệu vào cuối thập kỷ này, tăng gần gấp 4 lần so với năm ngoái./.
