Với nhiều người, Surriento chỉ như một điểm dừng chân trong hành trình khám phá miền Nam đất nước hình chiếc ủng, nhờ nằm cạnh hai trung tâm du lịch lớn là Naples và Pompeii. 

Nhưng vượt lên tất cả, thị trấn này đã trở thành hình tượng bất tử trong âm nhạc qua ca khúc Torna A Surriento - có lẽ là bài hát Ý nổi tiếng và được ưa thích nhất xưa nay.

Surriento đẹp cả 365 ngày, nhưng quãng thời gian thăng hoa của thị trấn thường bắt đầu vào mùa thu, khi ánh nắng đã trở nên dịu dàng hơn trên mọi con đường, mọi góc phố, màu nước Địa Trung Hải cũng trong xanh hơn và tiếng sóng xô bờ cũng lãng mạn hơn. Đứng trên một lan can nhô ra khỏi mỏm đá, trước mắt là vịnh Naples cong vút như nửa vầng trăng với ngọn núi lửa Versuvius in bóng trên nền trời xanh ngắt, đó là trải nghiệm không thể nào quên.

Surriento, đọc theo tiếng Anh là Sorrento, như một cục nam châm mỹ lệ thu hút những người yêu cái đẹp, yêu ca khúc kinh điển, yêu nước Ý của nghệ thuật, của tôn giáo, của bóng đá, của một nền ẩm thực được ưa chuộng nhất thế giới. Trước khi nhà văn người Nga Maxim Gorky chọn sinh sống ở đây trong những năm 1920, thị trấn bé nhỏ này cũng đã từng đón tiếp những danh nhân vĩ đại khác, như hai nhà thơ Goethe và Hầu tước Byron, nhà triết học Friedrich Nietzsche, nhà soạn nhạc Richard Wagner, cùng cơ man nào là ông hoàng, bà chúa. Họ đến Surriento trong một làn sóng du lịch lớn từng được gọi là Grand Tour (mà cái tên kiểu Ý Grand Turismo có khi lại quen thuộc hơn). 

Torna A Surriento, ca khúc do anh em Ernesto và Giambattista sáng tác và công bố vào năm 1902, hóa ra chẳng phải lời kêu gọi một người thương nào đó quay trở lại thị trấn này như trong các bản chuyển ngữ phần ca từ (tiếng Anh và tiếng Việt), mà đơn giản, chỉ mô tả phong cảnh cũng như tình cảm của người dân ở đó với mảnh đất quê hương. 

Bài hát vốn được ông Thị trưởng Surriento khi đó là Guglielmo Tramontano đặt hàng nhân dịp Thủ tướng Italia Giuseppe Zanardelli đến thăm thị trấn, đồng thời có ý ngầm nhắc nhở về lời hứa của chính quyền trong việc cải thiện hệ thống thoát nước ở khu dân nghèo. Ca khúc vốn mang nhiều ý nghĩa chính trị, nét lãng mạn chỉ ở mức vừa phải, và sau khi ra đời, cũng ít người nghĩ nó lại có sức sống lâu bền đến vậy.

Rõ ràng Surriento hấp dẫn hơn những gì thiên hạ có thể hình dung. Thị trấn nhỏ này ẩn chứa một tinh thần “phớt đời” rất đáng yêu, khó mà bỏ qua với những tâm hồn nhạy cảm.

Cho đến ngày nay, Surriento vẫn được coi là một trong những nơi đáng sống nhất trên đất nước hình chiếc ủng, nơi hương hoa và mùi chanh vàng cứ quyện vào nhau để làm thơm mát cho bầu không khí mặn mòi mùi biển, những ông bà già chiều chiều ngồi chơi bài ở dinh thự Sedile Dominova, trong khi tiệm kem nổi tiếng Primavera luôn chật ních người mua, bất kể vào mùa nào trong năm.

Surriento, viết theo lối phát âm của người Naples, bất chợt hiện ra ở cuối con đường nhỏ uốn mình theo vách núi, bên kia là đại dương xanh thẳm. Từ trên đỉnh đèo, con đường bắt đầu thoai thoải trôi dần xuống và khung cảnh thị trấn sẽ ùa vào tầm mắt bằng màu vàng tươi tắn của những vườn chanh, màu nâu đỏ của những bức tường trải biết bao phong sương, điểm xuyết bằng màu xanh của những chiếc vespa cổ dựng nơi góc phố.

Surriento rực rỡ là vậy, nhưng cũng rất lặng lẽ, yên bình. Sự có mặt của những du khách xa lạ chẳng thể khuấy động nổi cuộc sống hiền hòa của gần 17 ngàn cư dân nơi này. Mọi thứ vẫn điềm đạm diễn ra, ngày lại qua ngày, thư thái, êm ả.

Giờ đây, khi thiên niên kỷ mới đã đi qua được hơn hai mươi năm, cảm giác như Surriento vẫn đang lãng đãng như ở hai trăm năm về trước. Thị trấn không có nhiều danh thắng để viếng thăm, thứ lôi cuốn những lữ khách phương xa nhiều nhất chính là bầu không khí trong lành đến tuyệt vời, những vườn chanh thơm ngát, quảng trường trung tâm mang tên nhà thờ Torquato Tasso, những con phố nhỏ lát đá với vô vàn cửa tiệm nho nhỏ bán những món đặc sản địa phương, một vài hiệu giày đóng tay có thể tức thì đo đạc và làm ra đôi sandal bằng da thật đẹp đẽ, vừa khít. 

Đến Surriento là để trải nghiệm những cảm xúc nguyên bản, để nhận ra cuộc đời còn đáng sống hơn chúng ta vẫn tưởng tượng, để thấy rằng thiên đường đôi khi cũng giản dị vậy thôi.

Và Torna A Surriento nổi tiếng đến độ ngay cả những người yêu nhạc cũng không biết rằng thị trấn cũng là nơi ra đời của một ca khúc kinh điển khác: Caruso, được tác giả Lucio Dalla sáng tác năm 1986 để tưởng niệm giọng tenor (nam cao) huyền thoại Enrico Caruso, người đã sống những ngày cuối đời nơi đây. Trong gần 40 năm qua, Caruso thậm chí còn được ưa chuộng hơn Torna A Surriento, tất cả những nghệ sĩ hàng đầu của dòng nhạc opera và classical crossover đều phải ghi âm Caruso ít nhất một lần. 

Có thể kể ra những cái tên xuất chúng như Luciano Pavarotti, Andrea Bocelli, Josh Groban, Russell Watson, Katherine Jenkins, nhóm Il Divo, Vitas, Paul Potts, ông hoàng tình ca Julio Iglesias, nữ ca sĩ đa tài Lara Fabian, nghệ sĩ trumpet Chris Botti, thần đồng Jackie Evancho... Một thị trấn nhỏ xíu mà có đến hai ca khúc danh tiếng thế giới, còn gì tuyệt vời hơn thế?

Như mọi thành phố khác trên đất Ý, Surriento cũng biết cách chinh phục du khách bằng ẩm thực. Dầu ô-liu, cà chua và phô-mai mozzarella cùng một số loại gia vị là những nguyên liệu cơ bản để làm nên mọi món ngon lành ở thị trấn này, như các loại pizza, pasta (mỳ Ý), salad, hải sản…, tất cả được nấu theo phong cách Địa Trung Hải.

Vài chục nhà hàng ở Surriento đều rất xứng đáng để thưởng thức, nhưng nếu phải chỉ ra một vài cái tên tiêu biểu, đó sẽ là Villa Rubinacci, nằm trong khách sạn Eden, cực kỳ nổi tiếng với món pizza truyền thống nhưng mang hương vị quốc tế, là Red Lion, quán nhỏ nhưng ngon và rẻ đến bất ngờ, là Pizzeria Da Franco, nơi có các loại pizza và sandwich đậm đà khó quên, là O Parrucchiano với thực đơn cổ điển nhất trong cả thị trấn. 

Và đừng quên nếm thử limoncello – thứ rượu trứ danh làm từ vỏ chanh vàng óng, đã ra đời cách đây đúng một thiên niên kỷ. Đắng nhẹ, êm và say tê tái, không thể bị lẫn với bất kỳ loại rượu nào khác trên đời…

Torna A Surriento, có lẽ ca khúc này nên được xem là lời nhắc nhớ mọi du khách đã từng ghé thăm, rằng thị trấn chính là một điều kỳ diệu, với nước biển xanh ngắt, hoa chanh nở rộ, thời gian như ngưng đọng, ai nỡ lòng nào cất bước ra đi mà không hẹn ngày trở lại…

Từ Surriento, du khách có thể ra đảo Capri và Ischia bằng phà, bắt xe lửa đi thăm Pompeii, tàn tích La Mã ở thị trấn Herculaneum, thành phố Naples, thăm một loạt thị trấn nhỏ dọc bờ biển Amalfi như Positano, Praiano, Furore, Atrani bằng xe bus, thăm quần thể đền Hy Lạp cổ ở Paestum. 

Bên trong thị trấn, Bảo tàng nghệ thuật Correale di Terranova, Bảo tàng khảo khổ bán đảo Sorretine, tu viện Thánh Francis, giáo đường Thánh Antonino cũng là những địa điểm đáng được quan tâm.